Lợi thế miền Trung: Càng đầu tư, sức hấp dẫn càng bị phân tán, hiệu ứng "cùng xuống đáy" giữa các tỉnh lại càng khốc liệt.
Thông tin trên được nhiều chuyên gia cùng nhận định tại Diễn đàn Kinh tế Miền Trung, tổ chức sáng 25/9, tại Đà Nẵng.
Để lợi thế miền Trung không thành bất lợi thế
Lợi thế thành bất lợi thế
Phát biểu tại diễn đàn, TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, với đường bờ biển dài hơn 1.200 km, có 13 cảng biển, trong đó có 7 cảng biển loại 1, đây được xem là lợi thế hầu như "tuyệt đối" của vùng duyên hải miền Trung.
Tuy nhiên, ông cảnh báo, nếu không biết phát huy đúng kiểu lợi thế sẽ thành bất lợi thế, có tác động phá vỡ các nỗ lực phát triển của mỗi địa phương.
Ví dụ được ông Thiên đưa ra là, hiện miền Trung đang có các cảng Chân Mây và cảng Đà Nẵng, cảng Kỳ Hà và cảng Dung Quất, xa hơn là cảng Quy Nhơn và cảng Nha Trang, cảng nào cũng tốt, vì thế, khó “nhường nhau” trong nỗ lực phát triển.
"Trên thực tế, vì lợi ích địa phương chính đáng, mỗi tỉnh đều muốn phát triển tối đa cảng của mình, mặc kệ cảng sát ngay bên cạnh. Tình thế “hai con dê qua cầu” trong nỗ lực phát triển huy lợi thế cảng biển (và cảng hàng không cũng vậy) đang được xác lập giữa các tỉnh trong vùng", ông Thiên nói.
Ngoài cảng biển thì một lợi thế khác cũng cần kể đến, đó là toàn vùng có 6 khu kinh tế ven biển, diện tích quy hoạch 152.000 ha, tập trung chủ yếu vào các ngành sản xuất vật liệu xây dựng, du lịch, lọc hóa dầu. Nhưng theo nhận định của ông Thiên thì các khu kinh tế này chưa được khai thác đáng kể.
Nguyên nhân là do Vùng còn thiếu nhiều điều kiện nền tảng hoặc yếu kém hơn trong một số khâu quyết định. Đó là sự thiếu thốn hạ tầng kinh tế, gồm hạ tầng giao thông, hạ tầng thông tin – viên thông, hạ tầng công nghiệp và hạ tầng đô thị, là nguồn nhân lực chất lượng thấp. Đó là chưa kể đến một điểm yếu khác, có thể coi là “xung yếu nhất” của Vùng: “hậu phương công nghiệp” kém phát triển.
"Không có “hậu phương công nghiệp” và khi đô thị còn kém phát triển, lợi thế cảng biển và nỗ lực phát triển cảng của các tỉnh đang trở thành sự lãng phí to lớn và cản trở phát triển, thậm chí còn gây hiệu ứng “cạnh tranh cùng xuống đáy” giữa các tỉnh trong vùng.
Kéo theo đó là một vòng luẩn quẩn phát triển đang hình thành ở vùng kinh tế nhiều lợi thế và tiềm năng này: càng ra sức đầu tư phát huy lợi thế, sức hấp dẫn đầu tư càng bị phân tán, xu hướng cạnh tranh “ cùng xuống đáy” giữ các tỉnh lại càng khốc liệt", ông Thiên cảnh báo.
Cuộc đua chạm đáy
Cùng chung nhận định trên, TS Huỳnh Thế Du, Đại học Fulbright Việt Nam, cảnh báo, giờ đây các ưu đãi trực tiếp như đất đai hay thuế khóa gần như đã được sử dụng hết ở các địa phương.
"Nói chung chẳng còn gì để ưu đãi nữa, cửa gần như đã mở toang. Cuộc chạy đua xuống đáy giữa các địa phương hay được nhắc đến từ trước đến nay, thực ra giờ đã chạm đáy nên có lẽ không phải đặt ra nữa mà câu hỏi giờ đây là bước tiếp theo sẽ như thế nào?”, ông đặt câu hỏi.
Ông Du cho rằng, từ trường hợp thành công của Bình Dương, nam Sài Gòn hay những nơi khác ở Việt Nam cũng như nhiều nơi trên thế giới, nhất là cuộc cạnh tranh cùng kéo nhau lên của các thành phố ở Mỹ sẽ cho thấy để có thể thắng trong cuộc cạnh tranh giành các nhà đầu tư, lao động có kỹ năng và những người có thu nhập cao, các địa phương cần phải tự mình hiệu quả hơn. Nhìn ở khía cạnh này thì sẽ thấy những nhân tố tích cực trong cuộc cạnh tranh giữa các địa phương của Việt Nam hiện nay.
FDI và lòng luẩn quẩn trong kinh tế Việt Nam
"Ở tầm quốc gia, Nhà nước nên khuyến khích cuộc cạnh tranh này, nhưng cũng cần có những luật chơi hay khuôn khổ nhất định như điều kiện về môi trường để tránh những tác động tiêu cực như ô nhiễm hay Việt Nam trở thành bãi thải công nghệ của thế giới”, ông nói.
Trong bối cảnh ngân sách đang khó khăn, ông Du cho rằng cần phải có cách thức phân bổ nguồn lực theo nguyên tắc tập trung có trọng điểm làm cho cái bánh lớn lên trước khi tính đến việc chia chiếc bánh.
"Thực chất việc các địa phương muốn có các khu kinh tế hay các dự án lớn chỉ là cách thức để tranh thủ hay xin nguồn ngân sách cũng như sự tự chủ về mặt chính sách. Khi vào thực tế, mỗi nơi sẽ phản ứng theo những tín hiệu của thị trường hay nhu cầu của các nhà đầu tư. Nếu một dự án nào đó nằm ngoài khu kinh tế thì địa phương cũng có cách để cho nó có được những mức ưu đãi đến mức không còn gì để ưu đãi với giải pháp đơn giản nhất là mở rộng khu kinh tế", ông Du cho biết.
Ông Du cho rằng, thay vì tập trung ưu đãi cho khu kinh tế, có thể chọn mô hình khu đơn xưởng (Single Factory EPZ) cung cấp các khuyến khích và ưu đãi cho từng doanh nghiệp chứ không quan tâm đến địa điểm. Các doanh nghiệp không cần phải đặt trong một khu được thiết kế sẵn để có thể nhận được các khuyến khích và ưu đãi.Hơn thế, cách tiếp cận này có thể kết hợp được những lợi thế của mô hình cụm ngành, đồng thời tránh được quy hoạch treo.
Tác giả : Thái An
Nguồn bài viết http://www.baomoi.com/phat-trien-kinh-te-mien-trung-loi-the-da-cham-day/c/23372333.epi